اون میفهمه تو پسرشی؟
من که میفهمم اون پدرمه!
جدایی نادر از سیمین فیلمی است که قدرت سینمای ایران را باری دیگر به جهان نشان داد. فیلمی که میتوان نمایشش را یک نقطه عطف در تاریخ سینمای ایران دانست. توضیح در بزرگی این فیلم باید در همین حد کافی باشد که جدایی نادر از سیمین اولین فیلم از خاورمیانه و ایران بود که در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان این جایزه را از آن خود میکرد. بگذارید به شما بگویم اصغر فرهادی چگونه برای یک دکمه، کت دوخت!
اصغر فرهادی در مورد این دیالوگ و صحنههایی که نادر (با بازی فوقالعاده پیمان معادی) پدرش را حمام میکند میگوید:
من تصویری در ذهن داشتم که بعدها متوجه شدم از ماجرایی شکل گرفته که زمانی برادرم برایم تعریف کرده بود؛ مرد میانسالی که پدر پیر و مبتلا به آلزایمر خود را به تنهایی حمام میکند. این تصویر مانند دکمهای بود که مرا وادار کرد برایش کت بدوزم!
این کار فقط از اصغر فرهادی بر میآید. کسی که از ایدهای به این کوچکی فیلمی به این بزرگی میسازد. فرهادی فیلمنامه جدایی نادر از سیمین را تنها در ۴ ماه به نگارش در آورد. شاهکار اصغر فرهادی در تیتراژ آغازینش شناسنامههایی را نشان میدهد که دستگاه دارد از آنها کپی میگیرد. اگر کمی دقت کنیم به ذکاوت فرهادی پی میبریم، شناسنامههایی که دستگاه دارد از آنها کپی میگیرد، متعلق به شخصیتهای فیلم چهارشنبه سوری یعنی مژده (با بازی هدیه تهرانی) و مرتضی (با بازی حمید فرخنژاد) هستند. اما این یعنی چه؟ یعنی جدایی نادر از سیمین در ادامه دیگر فیلم فرهادی یعنی چهارشنبه سوری ساخته شده و یک جورایی میتوان گفت که ماجرای زوج جدید این فیلم، ادامه ماجرای مژده و مرتضی است.
فیلم با یک سکانس زیبا و میخکوب کننده و به یاد ماندنی آغاز میشود. نادر و سیمین (با بازی لیلا حاتمی) رو به روی دوربین نشستهاند و دلایل خود را برای جدا شرح میدهند. سکانس آغازین آنقدر خوب است که بیننده از همان اول شیفته فیلم میشود و ممکن نیست که ماجرا را تا پایان رها کند. همین ریتم ادامه پیدا میکند تا جایی که شخصیت حجت (با بازی وحشتناک خوب شهاب حسینی) وارد فیلم میشود. وارد شدن شخصیت حجت باری دیگر فیلم را به نقطه اوج و هیجان میرساند. بازی شهاب حسینی آن قدر عالی بود که هنوز که هنوز است و بعد گذشت حدود یک دهه همچنان عکسها و گیفهایی از بازی او با تم طنز دست به دست میشوند. لازم به ذکر نیست که کار اصغر فرهادی در فیلمنامه و دیالوگنویسی فوقالعاده عالی است و اصلا یکی از دلایل موفق بودن او این است که فیلمنامه و کارگردانی کارش را خود به عهده دارد. این کار باعث میشود که در زمان نوشتن بداند که چگونه باید بنویسد تا زمان فیلمبرداری به اصطلاح بتواند به بهترین شکل کار را در بیاورد و بالعکس در زمانی کارگردانی بداند که چگونه آن نوشته را به بهترین شکل به تصویر بکشد. یک نمونه از دیالوگهای ماندگار این فیلم متعلق به شخصیت کاریزماتیک حجت است که میگوید:
من زندگیمو باختم حاج آقا، منو از حبس میترسونی؟! برو از خدا بترس!
نکات شگفتانگیزی که باید در مورد فیلم جدایی نادر از سیمین که در جهان بیشتر به نام جدایی شناخته میشود را بدانید در ادامه آورده شده است. نکاتی که بعضا شگفتانگیزند و حس غرور را در ما به عنوان یک ایرانی زنده میکنند:
جدایی نادر از سیمین در مجموع بیش از ۵۲ جایزه بینالمللی دریافت کرده است و با تحسین و تمجید اشخاصی مانند برد پیت، مریل استریپ و رابرت دنیرو مواجه شده است.
این فیلم به عنوان پرفروشترین فیلم ایرانی تاریخ در اکران جهانی لقب گرفته، فروشی حدود ۲۰ میلیون دلار که به پول امروز ما می شود ۲۴۰ میلیارد تومان! با دیدن این رقم است که میفهمیم سینما چقدر عظمت دارد و در صورتی که به آن اهمیت داده شود چقدر میتواند برای یک کشور به عنوان یک صنعت سودآور شناخته شود.
جدایی نادر از سیمین در جدول ۲۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما (در سایت معتبر (IMDB در رتبه ۱۰۹ قرار گرفته است. بالاتر از آثاری چون بتمن آغاز میکند، کتاب سبز، گاو خشمگین، یک ذهن زیبا، گرگ وال استریت، بیل را بکش و چند ده فیلم مشهور دیگر.
همچنین سایت اند ساوند در فهرستی جدایی نادر از سیمین را به عنوان دومین فیلم برتر سینمای جهان در سال ۲۰۱۱ معرفی کرد.
اصغر فرهادی بعد از چندین سال دوباره شاهکاری دیگر به نام فروشنده را ساخت که باز هم موفق به بردن جایزه اسکار شد. دیدن هر دو فیلم یعنی جدایی نادر از سیمین و فروشنده صد در صد توصیه میشود. شاید به قول بعضی فضای این فیلم سیاه باشد اما به هیچوجه سیاهنمایی نمیکند و واقعیت جامعه را میگوید. سیاهنمایی یعنی این که جامعه شاد و حال همه خوب باشد و در این بین فیلمسازی برود و یک فیلم سیاه و درام را در مورد آن جامعه بسازد، به این کار سیاهنمایی میگویند، نه به نشان دادن واقعیتی که بر همگان عیان است و هیچکس در آن شکی ندارد.
اگر قصد تماشای فیلم را دارید باید از همین حالا بدانید که پایان فیلم باز است. بعد از پایان فیلم شما میمانید و انتخابی که باید به آن فکر کنید. باید خودتان را به جای دختر بگذارید و انتخاب کنید. همین باعث میشود علیرغم این که نمایش فیلم روی پرده به اتمام رسیده اما در ذهن شما، فیلم همچنان در حال نمایش باشد!